botsende klinkers
Sommige combinaties van klinkertekens gebruiken we om een lange klank of een tweeklank te schrijven. Als we willen dat de lezer ze in een samengesteld of afgeleid woord waarin ze toevallig na elkaar komen, toch als twee afzonderlijke klanken leest, dan moeten we ze uit elkaar houden. Anders botsen ze.
In afleidingen komt er een trema op deze combinaties van botsende klinkers:
- aä – Kanaän
- aë – saunaën
- aï – Oekraïne
- aü – Kafarnaüm
- eë – creëren
- eï – cafeïne
- eü – reünie
- ië – België
- oë – poëzie
- oï – antropoïde
- oö – zoölogie
- oü – Acheloüs
- uï – ruïne
- uü – vacuüm
In combinaties van drie klinkertekens krijgen alleen de e en de i een trema na de lettergreepgrens:
- geëist
- mozaïek
- geuit
Bij een combinatie van meer dan twee klinkers komt er nooit een trema direct na de i:
- aaien
- afvloeiing
Afleidingen met -achtig krijgen een koppelteken als de klinkers botsen.
- dandyachtig
- lila-achtig
In samenstellingen staat er een koppelteken tussen deze combinaties van botsende klinkers. De regel geldt ook voor klinkers met een diakritisch teken (bv. een accent).
- a-a – gala-avond
- a-e – sla-emmer
- a-i – pagina-indeling
- a-u – opera-uitvoering
- e-e – zee-egel
- e-i – thee-invoer, macramé-instructeur
- e-u – defensie-uitgaven
- i-e – groei-economie
- o-e – auto-export
- o-i – placebo-injectie
- o-o – solo-optreden
- o-u – radio-uitzending
- u-i – milieu-inspectie
- u-u – menu-uitbreiding
De volgende combinaties krijgen ook een koppelteken:
- e-ij – vanille-ijs
- i-i – hifi-installatie
- i-j – ski-jack
- i-ij – tosti-ijzer
Telwoorden met twee- en drie- krijgen een trema:
- drieëntwintig
- tweeënveertig